Δευτέρα 23 Απριλίου 2012

Η ρίμα του Αγίου Γεωργίου

Πρόκειται ίσως για την πιο χαρακτηριστική γιορτή της άνοιξης: η γιορτή του Αϊ-Γιώργη είναι απόλυτα εξαρτημένη από την Ανάσταση, ώστε μετατίθεται την επόμενη μέρα του, αν τυχόν το Πάσχα γιορταστεί μετά τις 23 Απριλίου.
Ο Άγιος Γεώργιος είναι αν όχι ο πιο αγαπητός, τουλάχιστον από τους πιο αγαπητούς αγίους, γεγονός που αποδεικνύεται όχι μόνον από τον αριθμό των ανδρών και γυναικών που φέρουν το όνομά του, αλλά και από το πλήθος των εκκλησιών που είναι αφιερωμένες σε αυτόν, όπου τυχόν βρίσκονται Έλληνες. Θυμίζω χαρακτηριστικά τον περίφημο ναό του Αγίου Γεωργίου στην Βενετία, το κέντρο της εκεί ελληνικής παροικίας ιδίως κατά τον 18ο και 19ο αιώνα.
Πολλοί από εσάς θα γνωρίζετε ασφαλώς και το τοπωνύμιο "Αϊ-Γιώργης" στο χωριό μας, το οποίο πιστοποιεί την ύπαρξη ομώνυμου ναού του παλιού χωριού. Ελάχιστα ερείπια του ναού βρίσκονται σκορπισμένα στο μικρό λόφο που σήμερα ανήκει στον παπα-Γιώργη Γαβριλόπουλο, δίπλα στην Λάκκα.Ο ίδιος, μάλιστα, έχει πολλές φορές ανακαλύψει κατά τη διάρκεια εργασιών όχι μόνο αρχιτεκτονικά μέλη, αλλά ακόμη και ανθρώπινα λείψανα, ένδειξη για την χρήση του χώρου και ως κοιμητηρίου (όπως φαίνεται να ισχύει και για τον άλλο ναό στο Παλιοχώρι, τον Άγιο Νικόλαο).
Πέραν, όμως, της ιστορικής αναδρομής, η σημερινή ημέρα είναι για μένα συνδεδεμένη και με το λαϊκό ποίημα για τον Άγιο Γεώργιο, που άκουγα από μικρό παιδί από την γιαγιά μου, Γιωργία και εκείνη, το παραθέτω εδώ σε μιά εκδοχή της Λέσβου. Για να είμαι ειλικρινής, δεν μπορώ να ταυτίσω παρά μερικές μόνον φράσεις ανάμεσα σε αυτήν την εκδοχή και σε εκείνη της γιαγιάς μου, αλλά αυτό δεν είναι παράξενο, αφού η ρίμα (=ομοιοκατάληκτο ποίημα) αυτό απαντά σε πλήθος παραλλαγών.
Χρόνια πολλά σε όλους!

Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρη,
αρματωμένος με σπαθί και με χρυσό κοντάρι.
Άγιος είσαι στη μορφή και άγγελος στη θεότη
παρακαλώ βοηθά με άγιε μου στρατιώτη
από το άγριο θεριό και δράκοντα μεγάλο
οπού τον πήγαιν’ άνθρωπο κάθε πρωί και βράδυ.
Κι αν δεν τον πήγαιν’ άνθρωπο κάθε πρωί στην ώρα,
κανένανε δεν άφηνε νερό να πιεί στη Χώρα.
Τα βουλετιά ερίξανε τινός θέλει να τύχουν
και τύχανε τα βουλετιά σε μια βασιλοπούλα,
όπου την έχει η μάνα της μία και ακριβούλα.
"-Το βίον όλον πάρτε μου, πάρτε και το παιδί μου
πάρτε και την κορόνα μου που’χω στην κεφαλή μου."
Λαός πέφτει αρίθμητος, στο βασιλιά πηγαίνει
"-Για δος μας το παιδάκι σου, μη πάρουμε και σένα."
"-Πάρτε το και στολίστε το και κάνετέ το νύφη
και αμέτε το στον δράκοντα να το γλυκομασίσει."
Στα χείλια πα του πηγαδιού του βάλαν αλυσίδα
και δέσανε την άμοιρη άτυχη κορασίδα.
Ο Γιώργης εσηκώθηκε, λέγει να την γλιτώσει
και από το άγριο θεριό να την ελευθερώσει.
Το βρίγο του καβάντισε και τον εδεποτίζει,
στα χείλια πα στου πηγαδιού πηγαίνει και καθίζει.
"-Σύρε, σύρε αφέντη μου, μη φάει και εσένα
τούτο το άγριο θεριό που θε να φάει εμένα."
"-Άφησμι κόρη μου, άφησμι λίγο ύπνο να πάρω
και εγώ φονεύω το θεριό και από εδώ σε βγάνω."
"-Ξύπνα, ξύπνα αφέντη μου και το νερό αφρίζει
και ο δράκοντας τα δόντια του για μένα τ’ακονίζει."
Ο Γιώργης εσηκώθηκε σαν παραλογισμένος
και το κοντάρι άρπαξε, σαν πού’ταν μαθημένος.
Μια κονταριά του έδωκε και τού’ρθε μες στο στόμα
και καταγής τον ξάπλωσε σαν τον νεκρό στο χώμα.
"-Σύρε κόρη μ’ στο σπίτι σου, σύρε και στους γονείς σου
και πες τους ποιος σου χάρισε σήμερα τη ζωή σου."
Ο βασιλιάς σαν τ’ άκουσε πολύ χαρά του κάνει
"-Το βίον όλον πάρε μου, πάρε και το παιδί μου,
πάρε και την κορόνα μου πού’χω στην κεφαλή μου."
"-Χαίρε βασιλέα το σπίτι σου, χαίρε και το παιδί σου
χαίρε και την κορόνα σου πού’χεις στην κεφαλή σου.
Θέλεις να κάνεις χάρισμα, κάνε μιαν εκκλησία
και βάλε και ζωγράφισε Χριστό και Πανάγια
και από την μπάντα την δεξιά βάλε έναν καβαλάρη
αρματωμένο με σπαθί και με χρυσό κοντάρι."

.

Σάββατο 14 Απριλίου 2012

Ευχές για καλή Ανάσταση

Για μια ακόμη φορά το Πάσχα με βρίσκει στο χωριό. Και μπορεί να μην έχω ποτέ βρεθεί αλλού την ημέρα αυτή, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν το έχω και ποτέ επιθυμήσει. Χαίρομαι που βρίσκομαι εδώ, σαν να είναι κάθε φορά η πρώτη, σαν να ξαναζώ τα πάντα για πρώτη φορά.
Εύχομαι σε όλους να περάσουν την ημέρα αυτή με χαρά μαζί με τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Ο καθένας μας να αποκτήσει ό,τι έχει πραγματικά ανάγκη, μαζί με υγεία, αγάπη και αξιοπρέπεια.
Και ας κρατήσουμε αυτά που μας στηρίζουν στο δρόμο μας, γιατί τα New Age αρκετό κακό μας κάνανε!
Καλή ανάσταση!

Παρασκευή 13 Απριλίου 2012

Το μοιρολόι της Παναγίας

Λαϊκή ποίηση: μία τέχνη αυθόρμητη, δημιουργημένη από την αβίαστη ανάγκη του ατόμου και συνάμα του συνόλου να εκφράσει με δικά του λόγια θέματα που τον απασχολούν, τον χαροποιούν, τον λυπούν. Μία τέχνη που δεν γνωρίζεθ περιορισμούς στο θέμα, την μελωδία και τον τόπο και τρόπο εκφοράς, αλλά δημιουργεί τραγούδια χαράς και μοιρολόγια με την ίδια ευκολία.
Το μοιρολόι της Παναγίας, ιδιαίτερο δείγμα της τέχνης αυτής, αποτελεί μια εκλαϊκευμένη αφήγηση των γεγονότων του Πάθους, ειδωμένων συμβατικά μέσα από τα μάτια της Παναγίας, χωρίς ουσιαστικά καμία αντιστοιχία με τις αφηγήσεις των Ευαγγελίων. Σε πολλές περιοχές ψάλλεται γύρω από τον Εσταυρωμένο ή και απαγγέλλεται σαν ποίημα, όπως θυμάμαι εγώ να κάνει η γιαγιά μου.
Είναι από εκείνες τις εικόνες, που μας κάνουν να αισθανόμαστε σαν να πέρασαν από την εποχή, που εμείς είμασταν μικρά παιδιά, αιώνες. Αλλιώς δεν μπορώ να εξηγήσω την διαφορά που χωρίζει τα δική μου παιδικά βιώματα από εκείνα των σημερινών παιδιών.

Σήμερα μαύρος Ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα,
σήμερα όλοι θλίβουνται και τα βουνά λυπούνται.
Σήμερα έβαλαν βουλή οι άνομοι Οβραίοι,
οι άνομοι και τα σκυλιά κι' οι τρισκαταραμένοι,
για να σταυρώσουν το Χριστό, τον Μέγα Βασιλέα.
Ο Κύριος ηθέλησε να μπει σε περιβόλι,
να λάβει δείπνον μυστικόν για να τον λάβουν όλοι.
Κι' η Παναγιά η Δέσποινα καθόταν μοναχή της,
τας προσευχάς της έκανε για το μονογενή της.
Φωνή τους ήρθ' εξ Ουρανού κι απ' Αρχαγγέλου στόμα:
-Φτάνουν κυρά μου οι προσευχές, φτάνουνε κι οι μετάνοιες,
το γυιό σου τον επιάσανε και στο φονιά τον πάνε
και στου Πιλάτου την αυλή, εκεί τον τυραγνάνε.
-Χαλκιά-χαλκιά, φτιάσε καρφιά, φτιάσε τρία περόνια.
Και κείνος ο παράνομος βαρεί και φτάχνει πέντε.
-Συ Φαραέ, που τά 'φτιασες πρέπει να μας διδάξεις.
-Βάλτε τα δυο στα χέρια του και τ' άλλα δυο στα πόδια,
το πέμπτο το φαρμακερό βάλε το στην καρδιά του,
να στάξει αίμα και νερό, να λιγωθεί η καρδιά του.
Κι' η Παναγιά σαν τάκουσε έπεσε και λιγώθη,
σταμνί νερό της ρίξανε, τρία κανάτια μόσχο,
για να της ερθ' ο λογισμός, για να της έρθει ο νους της.
Κι' όταν της ηρθ' ο λογισμός, κι' όταν της ηρθ' ο νους της,
ζητά μαχαίρι να σφαγεί, ζητά φωτιά να πέσει,
ζητά γκρεμό να γκρεμιστεί για το μονογενή της.
-Μην σφάζεσαι, Μανούλα μου, δεν σφάζονται οι μανάδες.
Μην καίγεσαι, Μανούλα μου, δεν καίγονται οι μανάδες.
Λάβε, κυρά μ' υπομονή, λάβε, κύρά μ' ανέση.
-Και πώς να λάβω υπομονή και πώς να λάβω ανέση,
που έχω γυιο μονογενή και κείνον Σταυρωμένον.
Κι' η Μάρθα κι' η Μαγδαληνή και του Λαζάρου η μάνα
και του Ιακώβου η αδερφή, κι' οι τέσσερες αντάμα,
επήραν το στρατί-στρατί, στρατί το μονοπάτι
και το στρατί τους έβγαλε μες του ληστή την πόρτα.
-Άνοιξε πόρτα του ληστού και πόρτα του Πιλάτου.
Κι' η πόρτα από το φόβο της ανοίγει μοναχή της.
Τηράει δεξιά, τηράει ζερβά, κανέναν δεν γνωρίζει,
τηράει δεξιώτερα βλέπει τον Αϊγιάννη,
Αγιέ μου Γιάννη Πρόδρομε και βαπτιστή του γυιου μου,
μην είδες τον υγιόκα μου και τον διδάσκαλόν σου;
-Δεν έχω στόμα να σου πω, γλώσσα να σου μιλήσω,
δεν έχω χεροπάλαμα για να σου τόνε δείξω.
Βλέπεις Εκείνον το γυμνό, τον παραπονεμένο,
οπού φορεί πουκάμισο στο αίμα βουτηγμένο,
οπού φορεί στην κεφαλή αγκάθινο στεφάνι;
Αυτός είναι ο γυιόκας σου και με ο δάσκαλός μου!
Κι' η Παναγιά πλησίασε, γλυκά τον αγκαλιάζει.
-Δε μου μιλάς παιδάκι μου, δε μου μιλάς παιδί μου;
-Τι να σου πω, Μανούλα μου, που διάφορο δεν έχεις·
μόνο το μέγα Σάββατο κατά το μεσονύχτι,
που θα λαλήσει ο πετεινός και θα βαρούν καμπάνες,
τότε και συ, Μανούλα μου, θά 'χεις χαρά μεγάλη!
Σημαίνει ο Θεός, σημαίνει η γη, σημαίνουν τα Ουράνια,
σημαίνει κι' η Άγια Σοφία με τις πολλές καμπάνες.
Όποιος τ' ακούει σώζεται κι' όποιος το λέει αγιάζει,
κι' όποιος το καλοφουγκραστεί Παράδεισο θα λάβει,
Παράδεισο και λίβανο απ' τον Άγιο Τάφο.

Τρίτη 10 Απριλίου 2012

Το τροπάριο της Κασσιανής

Δεν νομίζω ότι είναι πολλές οι φορές οι φορές που συνειδητοποιούμε ότι οι εκκλησιαστικοί ύμνοι είναι ποιητικά κείμενα. Τα αντιμετωπίζουμε συνήθως σαν προσευχές, αγνοώντας την καλλιτεχνική τους αξία.
Το τροπάριο της Κασσιανής δεν έπαψε ποτέ να συγκινεί, εδώ και 12 αιώνες, ακριβώς επειδή με την ποιητική της τέχνη, τις συγκινητικές εικόνες και τις έντονες αντιθέσεις καταφέρνει να στήσει μπροστά στον ακροατή ακέραιο το επεισόδιο όχι μόνο του πλυσίματος των ποδιών του Χριστού από την πόρνη, αλλά και του προπατορικού αμαρτήματος, ακόμη και εικόνων από τη φύση.

Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή,
τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,
ὀδυρομένη, μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει.
Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας,
ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας.
Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων,
ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ·
κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας,
ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει.
Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,
ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις·
ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν,
κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη.
Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους
τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου;
Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.


Κύριε, η γυναίκα που επιδόθηκε σε πλήθος αμαρτιών,
έχοντας αντιληφθεί την θεϊκή σου φύση, αναλαμβάνοντας καθήκοντα μυροφόρου,
θρηνώντας, σου φέρνει μύρα πριν από την ταφή σου.
Άλοίμονο! φωνάζει, που μέσα μου νύχτα βρίσκεται, πόθος για ακολασία,
ολοσκότεινος και ασέληνος έρωτας για την αμαρτία.
Δέξου τις πηγές των δακρύων μου,
εσύ που το νερό της θάλασσας σύννεφα το κάνεις.
Ένδοσε στους αναστεναγμούς της καρδιάς μου, 
εσύ που χαμήλωσες τον ουρανό με την απερίγραπτη σάρκωσή σου.
Θα καταφιλήσω τα πανάγια πόδια σου
και θα τα σκουπίσω με τις μπούκλες των μαλλιών μου.
Αυτά τα πόδια, που η Εύα ακούγοντας τον θόρυβό τους
στον παράδεισο το δειλινό κρύφτηκε από το φόβο.
Το πλήθος των αμαρτιών μου και την άβυσσο του σχεδίου σου
ποιός θ' ανακαλύψει, Σωτήρα της ψυχής μου;
Μην με παραμερίσεις την δούλη σου, εσύ που έχεις απεριόριστη ελεημοσύνη.

Εν μέσῳ ετοιμασιών


Το ελληνικό σπίτι δεν παύει ποτέ να μοσχοβολά κάθε λογής γαργαλιστικές μυρωδιές, ακόμα και όταν επικρατεί νηστεία. Πρόκειται για αυτήν την εξαιρετική συνήθεια των ετοιμασιών των φαγητών της γιορτής - κάθε γιορτής - που συνοδεύει τους Έλληνες από την αρχαιότητα. Και δεν είναι να απορεί κανείς με το οξύμωρο, με το οποίο έρχεται αντιμέτωπος: μέρες νηστείας και δρόμοι και σπίτια αναδίδουν τη μυρωδιά κουλουριών, τσουρεκιών, αυγών, κρέατος, χωρίς κανείς να διανοείτε να βάλει στο στόμα του κάτι από αυτά. Θα ακούσεις πολλές φορές να σου εξηγούν απλοϊκά "άμα δεν νηστέψεις, πώς θα ξεχωρίσεις τις ημέρες;". Μπορεί να φαίνεται αστείο και απομακρυσμένο από τον αληθινό σκοπό της νηστείας, αλλά αποτελεί και αυτή η εξήγηση μία όψη της.
Αυτό που πάντοτε με γοήτευε στις ετοιμασίες του Πάσχα (ίσως λόγω της μανίας με την τάξη και τον προγραμματισμό) είναι ότι κάθε δουλειά είναι τοποθετημένη σε συγκεκριμένη μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας: την Μεγάλη Τρίτη τα κουλούρια, την Μεγάλη Πέμπτη τα αυγά, το Μεγάλο Σάββατο η μαγειρίτσα και το αρνί. Φυσικά, το πρόγραμμα δεν είναι τυχαίο. Η Δευτέρα, η Τετάρτη και κυρίως η Μεγάλη Παρασκευή είναι μέρες, κατά τις οποίες οι δουλειές απαγορεύονται. Συνεπώς, στις υπόλοιπες οι δουλειές κατανέμονται ορθολογικά: τα πιο ευπαθή εδέσματα παρασκευάζονται όσο το δυνατόν πιο κοντά στην ημέρα της Ανάστασης.
Η σοφία, λοιπόν, παρούσα και στην κουζίνα! Πώς θα μπορούσε, άλλωστε, να μην είναι έτσι, σε έναν λαό που έμαθε να ζυγίζει τα πάντα (κι αν το ξεχάσαμε για λίγο, πάλι σε αυτό καταλήγουμε σιγά-σιγά).

Δευτέρα 9 Απριλίου 2012

Ταλανισμός των Γραμματέων και Φαρισαίων

Τότε ὁ Ἰησοῦς ἐλάλησεν τοῖς ὄχλοις καὶ τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ 2 λέγων, Ἐπὶ τῆς Μωϋσέως καθέδρας ἐκάθισαν οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι. 3 πάντα οὖν ὅσα ἐὰν εἴπωσιν ὑμῖν ποιήσατε καὶ τηρεῖτε, κατὰ δὲ τὰ ἔργα αὐτῶν μὴ ποιεῖτε· λέγουσιν γὰρ καὶ οὐ ποιοῦσιν. 4 δεσμεύουσιν δὲ φορτία βαρέα καὶ δυσβάστακτα καὶ ἐπιτιθέασιν ἐπὶ τοὺς ὤμους τῶν ἀνθρώπων, αὐτοὶ δὲ τῷ δακτύλῳ αὐτῶν οὐ θέλουσιν κινῆσαι αὐτά. 5 πάντα δὲ τὰ ἔργα αὐτῶν ποιοῦσιν πρὸς τὸ θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις· πλατύνουσιν γὰρ τὰ φυλακτήρια αὐτῶν καὶ μεγαλύνουσιν τὰ κράσπεδα τῶν ἰματίων αύτῶν, 6 φιλοῦσιν δὲ τὴν πρωτοκλισίαν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τὰς πρωτοκαθεδρίας ἐν ταῖς συναγωγαῖς 7 καὶ τοὺς ἀσπασμοὺς ἐν ταῖς ἀγοραῖς καὶ καλεῖσθαι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων, Ῥαββί....Οὐαὶ δὲ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι κλείετε τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων· ὑμεῖς γὰρ οὐκ εἰσέρχεσθε, οὐδὲ τοὺς εἰσερχομένους ἀφίετε εἰσελθεῖν. 15 Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι περιάγετε τὴν θάλασσαν καὶ τὴν ξηρὰν ποιῆσαι ἕνα προσήλυτον, καὶ ὅταν γένηται ποιεῖτε αὐτὸν υἱὸν γεέννης διπλότερον ὑμῶν. 16 Οὐαὶ ὑμῖν, ὁδηγοὶ τυφλοὶ οἱ λέγοντες, Ὃς ἂν ὀμόσῃ ἐν τῷ ναῷ, οὐδέν ἐστιν· ὃς δ’ ἂν ὀμόσῃ ἐν τῷ χρυσῷ τοῦ ναοῦ ὀφείλει. 17 μωροὶ καὶ τυφλοί, τίς γὰρ μείζων ἐστίν, ὁ χρυσὸς ἢ ὁ ναὸς ὁ ἁγιάσας τὸν χρυσόν; .... 23 Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι ἀποδεκατοῦτε τὸ ἡδύοσμον καὶ τὸ ἄνηθον καὶ τὸ κύμινον, καὶ ἀφήκατε τὰ βαρύτερα τοῦ νόμου, τὴν κρίσιν καὶ τὸ ἔλεος καὶ τὴν πίστιν· ταῦτα [δὲ] ἔδει ποιῆσαι κἀκεῖνα μὴ ἀφιέναι. 24 ὁδηγοὶ τυφλοί, οἱ διϋλίζοντες τὸν κώνωπα τὴν δὲ κάμηλον καταπίνοντες. 25 Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι καθαρίζετε τὸ ἔξωθεν τοῦ ποτηρίου καὶ τῆς παροψίδος, ἔσωθεν δὲ γέμουσιν ἐξ ἁρπαγῆς καὶ ἀκρασίας. 26 Φαρισαῖε τυφλέ, καθάρισον πρῶτον τὸ ἐντὸς τοῦ ποτηρίου, ἵνα γένηται καὶ τὸ ἐκτὸς αὐτοῦ καθαρόν. 27 Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι παρομοιάζετε τάφοις κεκονιαμένοις, οἵτινες ἔξωθεν μὲν φαίνονται ὡραῖοι, ἔσωθεν δὲ γέμουσιν ὀστέων νεκρῶν καὶ πάσης ἀκαθαρσίας. 28 οὕτως καὶ ὑμεῖς ἔξωθεν μὲν φαίνεσθε τοῖς ἀνθρώποις δίκαιοι, ἔσωθεν δέ ἐστε μεστοὶ ὑποκρίσεως καὶ ἀνομίας. 29 Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι οἰκοδομεῖτε τοὺς τάφους τῶν προφητῶν καὶ κοσμεῖτε τὰ μνημεῖα τῶν δικαίων, 30 καὶ λέγετε, Εἰ ἤμεθα ἐν ταῖς ἡμέραις τῶν πατέρων ἡμῶν, οὐκ ἂν ἤμεθα αὐτῶν κοινωνοὶ ἐν τῷ αἵματι τῶν προφητῶν. 31 ὥστε μαρτυρεῖτε ἑαυτοῖς ὅτι υἱοί ἐστε τῶν φονευσάντων τοὺς προφήτας. (Κατά Ματθαίον κγ΄)

Τότε ο Ιησούς μίλησε στο πλήθος και στους μαθητές του και είπε:  στο θρόνο του Μωυσή κάθισαν οι γραμματείς και οι Φαρισαίοι. Όλα όσα σας λένε, λοιπόν, να τα κάνετε και να τα τηρείτε, αλλά να μην φέρεστε σύμφωνα με τις δικές τους πράξεις. Γιατί λένε μόνο, χωρίς να πράττουν. Συγκεντρώνουν φορτία βαριά και δυσβάστακτα και τα ακουμπούν στους ώμους των ανθρώπων, ενώ οι ίδιοι δεν έχουν την πρὀθεση ούτε το δαχτυλό τους να κινήσουν. Κάθε τους πράξη την κάνουν για να τους δει ο κόσμος. Αυξάνουν τα φυλακτά τους και μεγαλώνουν τις άκρες των ρούχων τους (για να δείχνουν ευσεβείς). Τους αρέσει να κάθονται μπροστά-μπροστά στα δείπνα και στις συναγωγές και να τους αποκαλεί ο κόσμος "Δάσκαλέ μου"... Αλίμονό σας γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριτές, που κλείνετε την βασιλεία των ουρανών στους ανθρώπους. Ούτε εσείς μπαίνετε, ούτε άλλους αφήνετε να μπούν. Αλίμονό σας γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριτές, που γυρίζετε όλον τον κόσμο για να κάνετε κάποιον να πιστέψει και όταν το καταφέρετε, τον κάνετε γιο της καταστροφής δυό φορές περισσότερο από εσάς. Αλίμονό σας, οδηγοί τυφλοί, που λέτε ότι όποιος ορκιστεί στο ναό δεν οφείλει τίποτα, ενώ όποιος ορκιστεί στο χρυσό του ναού οφείλει. Ανόητοι και τυφλοί, τί είναι πιο σημαντικό, ο χρυσός ή ο ναός που αγιάζει το χρυσό; ... Αλίμονό σας γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριτές, που δίνεται στο ναό το ένα δέκατο από το δυόσμο και τον άνηθο και το κύμινο, ενώ αμελείτε τα πιο σημαντικά σημεία του νόμου, την δικαιοσύνη, την ελεημοσύνη και την πίστη. Έπρεπε να φροντίσετε αυτά, αλλά να μην αμελήσετε και τα πρώτα. Οδηγοί τυφλοί, που πετάτε μακρυά το κουνούπι, ενώ καταπίνετε την καμήλα. Αλίμονό σας γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριτές, που καθαρίζεται την εξωτερική πλευρά του ποτηριού και του πιάτου, ενώ εσωτερικά είναι γεμάτα από προϊόντα αρπαγής και από κάθε ακαθαρσία. Φαρισαίε τυφλέ, καθάρισε πρώτα το εσωτερικό του ποτηριού, για να καθαριστεί και το εξωτερικό. Αλίμονό σας γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριτές, που μοιάζετε με τάφους ασπρισμένους, που έξωτερικά φαίνονται όμορφοι, ενώ εσωτερικά είναι γεμάτοι από οστά και κάθε ακαθαρσία. Έτσι κι εσείς, εξωτερικά φαίνεστε στους ανθρώπους δίκαιοι, ενώ εσωτερικά είστε γεμάτοι υποκρισία και αμαρτία. Αλίμονό σας γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριτές, που φτιάχνετε τους τάφους των προφητών και καλλωπίζετε τα μνημεία των αγίων και λέτε "Αν ζούσαμε την εποχή των προγόνων μας, δεν θα συμμετείχαμε μαζί τους στη δολοφονία των προφητών". Κι έτσι παραδέχεστε ότι είστε απόγονοι εκείνων που δολοφόνησαν τους προφήτες.

Κυριακή 1 Απριλίου 2012

Ονόματα κατοίκων "τοῦ χωρίου Μπροῦμα"στο αρχείο του συμβολαιογράφου Ολυμπίων Περικλέους Ζώρα

Την περασμένη εβδομάδα είχα την χαρά να ανακαλύψω ξανά ένα μικρό μόνο κομμάτι του θησαυρού, τον οποίο το υποκατάστημα Πύργου των Γενικών Αρχείων του Κράτους διαφυλάττει. Πρόκειται για τα συμβολαιογραφικά αρχεία του Δήμου Ολυμπίων, τα οποία εκτείνονται χρονικά από το 1859 μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Τα πιο πρόσφατα συμβολαιογραφικά έγγραφα φυλάσσονται στα κατά τόπους συμβολαιογραφεία, καθώς βρίσκονται ακόμα σε ισχύ.
Ο φάκελος τον οποίο μελέτησα περιείχε έγγραφα συνταγμένα από τον συμβολαιογράφο Ολυμπίων Περικλή Ζώρα κατά τα έτη 1869-70 και 1874-75, με ποικίλο περιεχόμενο: χρεωστικά, δανειστικά, πωλητήρια, πληρεξούσια, δωρητήρια, συμφωνητικά, προικοσύμφωνα, διαθήκες.
Είναι φυσικά περιττό να πω ότι το να διαβάζει κανείς έγγραφα 150 ετών είναι από μόνο του μια συναρπαστική εμπειρία. Πολύ περισσότερο δε συναρπάζει το γεγονός της ανακάλυψης ονομάτων κατοίκων του χωριού μας αλλά και η δυνατότητα που παρέχεται στον καθένα να μάθει την ιστορία και τον τρόπο ζωής της εποχής σαν να είναι παρόν την ώρα της σύνταξης του εγγράφου.
Από τα περίπου 300 έγγραφα που διάβασα (άλλο λιγότερο και άλλο περισσότερο) τις μέρες αυτές, παραθέτω παρακάτω όσα ονόματα "κατοίκων Μπροῦμα" μνημονεύονται είτε μεταξύ των συμβαλλομένων, είτε μεταξύ των μαρτύρων, είτε ακόμη και στις περιγραφές συνόρων πωλουμένων κτημάτων. Είναι πολύ πιθανό κάποιοι από εσάς να βρείτε ανάμεσά τους κάποιους από τους προγόνους σας.

Έγγραφα 1869-1870

Γεωργάκης Κατσαριώτης, γεωργός
Γεωργίτσα Γεωργάκη Κατσαριώτου, σύζυγος Κωνσταντ. Ἀλεξ. Κουρνοῦτα, παντρεμένη στο Στρέφι
Γεωργάκης Κούφης, γεωργός
Ἀναγνώστης Γκουράσας, γεωργός
Ἰωάννης Διακονόπουλος, γεωργός
Νικόλαος Κούφης, γεωργός
Γεώργιος Καμπίλαυκος, γεωργός
Ἀναγνώστης Παππαδόπουλος, κτηματίας
Ἀγγελής Κονομόπουλος, γεωργός
Γεώργιος Κονομόπουλος
Πανάγος Σπυρόπουλος
Παναγιώτης Ιερεύς Μπαμπαλής
Βασίλειος Ῥηγόπουλος, γεωργός
Ζαφείριος Μπουλούτας
Χρίστος Καφύρας
Αθανάσιος Αναστασόπουλος
Χρίστος Τσιπούρας
Θεοδώρα Δημητρίου Χριστοδουλοπούλου, παντρεμένη στο Σμύλα
Κωνσταντίνος Πανόπουλος
Χρίστος Γιαννόπουλος
Γεωργοῦλα Μ. Γκουρασοποῦλα, ἀνεπάγγελτος
Ἀγγελής Σωτηρόπουλος, γεωργός
Ἀναγνωστούλα/ Ἀναστασούλα Παναγιωτοπούλου ἢ Σπυροπούλα, σύζυγος Ἀγγελή Σωτηρόπουλου
Δημήτριος Μπούλιαρης
Ἀβρααμ Φωτόπουλος
Ἰωάννης Ῥιζόπουλος / Ἰωάννης Ῥιζᾶς, γεωργός

Έγγραφα 1874-1875
Ηλίας και Χρῆστος Κατσαριώτης, γεωργοί
Σωτήριος Σοφιανόπουλος, γεωργός
Σπύρος Στηλιανόγαμβρος, γεωργός
Δημήτριος Ἱερεύς Γκουράσας, εφημέριος
Βλάχος Καμπίλαυκος, γεωργοκτηματίας
Διονύσιος Τούμπας, γεωργοκτηματίας
Εὐστάθιος Γεωργιόπουλος, γεωργοκτηματίας
Ἰωάννης Γεωργιόπουλος, γεωργοκτηματίας
Ἀναστάσιος Καμπίλαυκος, γεωργοκτηματίας
Δημήτριος Μπούλιαρης, γεωργοκτηματίας
Σπύρος Διαμαντόπουλος, γεωργοκτηματίας
Βασίλειος Δημητρόπουλος, γεωργοκτηματίας
Ἰωάννης Διακόσιας, γεωργοκτηματίας
Ἰωάννης Κατζαριώτης, γεωργοκτηματίας
Χρῆστος Μπούλιαρης, γεωργοκτηματίας
Παναγιώτης Γαβριλόπουλος, γεωργός
Αντώνιος Κ. Κούφης
Βασίλω Χρήστου Μακροπούλου, σύζυγος Αντωνίου Κ. Κούφη
Αλέξιος Νικολακόπουλος, γεωργός & εργάτης
Παναγιώτης Ἀναγνώστου Γκουράσας, κτηματίας
Κωνσταντίνος Λουρῆς
Παναγιώτης Ἀγουρίδας, γεωργός
Γεώργιος Σταθόπουλος, κτηματίας
Νικόλαος Σταματόπουλος, γεωργοκτηματίας
.
Στα ονόματα που παραθέτω διατηρώ αναλλοίωτη την ορθογραφία των εγγράφων. Όπου αναφέρονται, δηλώνω το πατρώνυμο και το επάγγελμα.
Φυσικά μια απλή παράθεση ονομάτων δεν εξαντλεί όλα τα περιθώρια έρευνας αναφορικά με τον φάκελο αυτό. Για παράδειγμα, αναφέρονται δύο ονόματα ιερέων (Παναγιώτης Μπαμπαλής και Δημήτριος Γκουράσας) οι οποίοι μάλλον είναι οι δύο πρώτοι ιερείς της λίστας που έχω δημοσιεύσει εδώ.
Επίσης, αν από έναν μόνον φάκελο εξάγονται τόσα στοιχεία, φαντάζεται κανείς πόσος μεγάλος πλούτος πληροφοριών κρύβεται ανάμεσα σε αυτόν τον όγκο παμπάλαιων εγγράφων! 
Αναμείνατε!