Δευτέρα 5 Μαρτίου 2012

Ιερείς πρίν την ανέγερση του ναού της Κοιμήσεως

Ο Ουμπέρτο Έκο παρατήρησε πολύ εύστοχα ότι κάθε είδους λίστα ασκεί στον άνθρωπο ιδιαίτερη γοητεία. Είτε πρόκειται για τον Νεῶν Κατάλογον στην Ιλιάδα, είτε για μία επιγραφή με τα ονόματα πεσόντων σε μάχη, η λίστα έλκει αμέσως την προσοχή, είτε γιατί συμπυκνώνει τη γνώση σε ελάχιστη έκταση είτε γιατί είναι ο πιο εύκολος και σύντομος τρόπος να πληροφορηθεί κανείς για ένα θέμα.
Ίσως θυμάστε ότι σε παλαιότερη ανάρτηση (με τίτλο Η ιστορία του ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, 20 Αυγούστου 2010) είχα αναφέρει τα ονόματα των ιερέων που μας παραδόθηκαν από τα αρχεία του ναού. Πρόκειται για δώδεκα κληρικούς, με τελευταίο τον Παπα-Πάνο Γεωργιόπουλο, από τους οποίους μόνο οι έξι είναι γνωστοί με τα επίθετά τους.
Μια ευτυχής συγκυρία επέτρεψε να φτάσουν ως εμάς μερικά ακόμη ονόματα ιερέων και μάλιστα πάνω σε ένα ιδιαίτερης ομορφιάς και σπανιότητας αντικείμενο: μια εικόνα η οποία αντί για παράσταση φέρει τρείς στήλες με ονόματα ζώντων και τεθνεώτων. Πρόκειται για παλαιά συνήθεια, η οποία αντικαταστάθηκε σιγά σιγά από τα χαρτάκια που ο κόσμος δίνει στον παπά για να μνημονεύσει τα ονόματα "υπέρ υγείας" και "υπέρ αναπαύσεως". Οι εικόνες αυτού του τύπου κρεμιούνταν δίπλα στην Πρόθεση, ώστε ο ιερέας να διαβάζει σε κάθε λειτουργία τα ονόματα κατά της διάρκεια της Προσκομιδής.
Η εικόνα στην οποία αναφέρομαι φέρει κάτω από τη μορφή του Χριστού τρεις στήλες, από τις οποίες φαίνεται να είναι γραμμένες μόνο οι δύο πρώτες. Στο επάνω μισό της πρώτης στήλης σημειώνονται ονόματα "Ζώντων", ενώ στο υπόλοιπο μισό της και στη δεύτερη στήλη ονόματα "Τεθνεώτων".
Όπως είναι η συνήθεια, από τους τεθνεώτες αναφέρονται πρώτα οι κεκοιμημένοι ιερείς, οι οποίοι είναι οι εξής:

Αγγελής
Ιωάννης
Αγγελής
Αναστάσιος
Δημήτριος
Παναγιώτης

Μέσω πολλών ακόμη ευτυχημάτων, μπορούμε από τα έξι αυτά ονόματα να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα για την εποχή στην οποία ιερούργησαν.
Καταρχάς, σε διακοίνωση της 30ης Μαΐου 1830 που εστάλη από τους κατοίκους των χωριών της περιοχής μας στον Λεοπόλδο του Σάξκομπουργκ (στον οποίο είχε προσφερθεί ο θρόνος του νεοϊδρυθέντος ελληνικού κράτους) και την οποία υπογράφουν οι ιερείς και οι δημογέροντες κάθε χωριού, υπογράφει ο ιερέας Αγγελής ως εφημέριος του Μπρούμα. Επιπλέον, τον εκλογικό κατάλογο του χωριού του 1844 (Γενικά Αρχεία του Κράτους) υπογράφει ο ιερέας Αναστάσιος Δερβογιαννόπουλος.
Το πιο πιθανό είναι ότι πρόκειται αντίστοιχα για τον τρίτο και τέταρτο ιερέα της λίστας, καθώς σε διάστημα 14 χρόνων είναι δύσκολο να διαδέχτηκαν ο ένας τον άλλο τέσσερις ιερείς (αν ο Αγγελής της Διακοίνωσης του 1830 είναι ο πρώτος Αγγελής της εικόνας).
Με την ίδια λογική, είναι πολύ πιθανό ο τελευταίος ιερέας της λίστας, Παναγιώτης, να είναι ο πρώτος της λίστας των αρχείων του ναού. Αυτό σημαίνει ότι η εικόνα ανήκει στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου και χρονολογείται περίπου στα 1875 - 1880.
Σε κάθε περίπτωση, με βάση της παραπάνω ταυτίσεις, οι γνώσεις μας επεκτείνονται τουλάχιστον ως τις αρχές του 19ου αι. Αυτό σημαίνει ότι η εν λόγω εικόνα αναφέρεται πιθανότατα σε ιερείς από την μεταφορά του χωριού και εξής.