Πέμπτη 31 Μαρτίου 2011

Μπρούμα και Παλιοχώρι.


Μάλλον πιστέψατε ότι τα παράτησα ε;
Αμ δε! Θα σας βασανίσω για καιρό ακόμα!
Αποφάσισα σήμερα να σας πω λίγα στοιχεία για ένα κομμάτι της ιστορίας του χωριού μας σε γενικές γραμμές άγνωστο. Αναφέρομαι στο Παλιοχώρι, όπως ίσως το ξέρετε μέσω του τοπωνυμίου που παραδόθηκε ως τις μέρες μας μέσω της προφορικής παράδοσης. Πρόκειται για το χωριό μας κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. λόγω της αρχαιολατρείας που έχει καταλάβει την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια κυρίως, συνήθως αδιαφορούμε για ο,τιδήποτε ακολουθεί τη δόξα του Χρυσού αιώνα. Σκεφτείτε απλά (και απορείστε) πως η γνώση και η αγάπη μας για την ιστορία μας σταματά στον Αριστοτέλη, δηλαδή στον 4ο αι. π.Χ. Δεν έχω συναντήσει πολλούς που να αισθάνονται περήφανοι για τον Μέγα Κωνσταντίνο, για τον Ιουστινιανό ή έστω για τον Κωνσταντίνο ΙΑ Παλαιολόγο. Αντιθέτως, τους θεωρούμε δείγματα μιας εποχής παρακμής και σκοταδισμού. Θυμηθείτε, όμως, αφενός πως μέσω αυτών παραλάβαμε εμείς την αρχαία μας κληρονομιά. Χάρη σε εκείνους τους σκοταδιστές καλόγηρους, που αφιέρωναν ώρες αντιγράφοντας το έργο των αρχαίων συγγραφέων. Αλλά ακόμα κι αν έχουμε πολλά λάθη να τους αποδώσουμε, ας αναλογιστούμε πρώτα με ποιόν τρόπο εμείς οι σύγχρονοι, "πολιτισμένοι" άνθρωποι αντιμετωπίσαμε το έργο ακόμα και συγχρόνων μας.
Αρκετά, όμως, με αυτά! Για άλλο θέμα ξεκινήσαμε!
Το χωριό μας,λοιπόν, όπως ίσως θα έχετε ακούσει από τους παππούδες σας, την εποχή της Τουρκοκρατίας, βρισκόταν πάνω στο βουνό, στην περιοχή που σήμερα αποκαλούμε "Παλιοχώρι". Πρόκειται για σχετικά οχυρή τοποθεσία, αφού από τις τρείς πλευρές περιβάλλεται από γκρεμό, ενώ η μόνη είσοδος, από την ανατολική πλευρά, φαίνεται ότι μπορεί να φυλαχτεί εύκολα. Αν δεν έχει καμία ιστορική βάση η παράδοση, σύμφωνα με την οποία οι Τούρκοι δεν έμπαιναν ποτέ στο χωριό για την είσπραξη των φόρων αλλά αντίθετα οι χωριανοί κατέβαιναν στην πεδιάδα για να τους παραλάβουν, ίσως προέκυψε από την οχυρή θέση του χωριού. Μάλιστα, υπάρχει και η εκδοχή, σύμφωνα με την οποία οι κάτοικοι του χωριού είναι εκείνοι που είχαν δημιουργήσει τον γκρεμό, σκάβοντας τις τρεις πλευρές και δημιουργώντας πεζούλες, "σκαλιά", από τις οποίες και το τοπωνύμιο "Σκαλί".
Θα αναρωτιέστε, ίσως, πώς γνωρίζουμε την ύπαρξη και τη θέση αυτού του χωριού. Εκτός, λοιπόν, από την προφορική παράδοση, η οποία, άσχετα από τις όποιες ανακρίβειες δημιουργεί, διασώζει πολύτιμες πληροφορίες, διαθέτουμε την βενετική απογραφή πληθυσμών του 1700, που διενεργήθηκε υπό την επίβλεψη του βενετού προνοητή Francesco Grimani. Σύμφωνα με αυτήν, το έτος εκείνο το χωριό Brumma αριθμούσε 53 άτομα, 25 άνδρες και 28 γυναίκες, κατανεμημένους σε ηλικιακές ομάδες. Είναι η πρώτη και ίσως μοναδική απόγραφή του πληθυσμού του χωριού, καθώς η επόμενη σωζόμενη (από το Γάλλο στρατηγό Maison to 1828) ίσως παραδίδει τον πληθυσμό του νέου χωριού, στη σημερινή του θέση.
Εκτός, όμως, από την συγκεριμένη απογραφή διαθέτουμε πλήθος από υπολείμματα κατοίκησης. Συχνά έρχονται στο φως οικοδομικά υλικά, θεμέλια οικειών και φυσικά ίχνη από τους τρεις ναούς του χωριού, τον Αϊ-Νικόλα, τον Αϊ-Γιάννη και τον Αϊ-Γιώργη. Μάλιστα, πάνω στον παλιό Αϊ-Νικόλα έχει χτιστεί νέος ναός από τους κατοίκους του Λαντζοϊου.
Από τους τρείς αυτούς ναούς σώζονται (για πόσο ακόμα δεν το ξέρω βέβαια) μερικές φορητές εικόνες, στην πλειοψηφία τους μεταβυζαντινής τέχνης. Πολλές από αυτές φαίνεται να έχουν δημιουργηθεί από τον ίδιο αγιογράφο, γεγονός που αποδεικνύει πως ανήκουν στον ίδιο ναό.
Δυστυχώς, το χωριό αυτό το περίμενε άσχημο τέλος. Η παράδοση λέει πως ο πληθυσμός του προσβλήθηκε από επιδημία ελονοσίας. Μάλιστα, ήταν τόσο σοβαρή η έκταση της ασθένειας, που απέμειναν μόνο τρεις οικογένειες. Αυτοί οι λίγοι άνθρωποι απέμειναν να συνεχίσουν την πορεία του χωριού. Αποφάσισαν, λοιπόν, να φύγουν από το χώρο εκείνο, που λόγω των πολλών πηγών προσείλκυε τα κουνούπια, την αιτία της αρρώστιας, και να μετεγκατασταθούν στη θέση που βρίσκεται σήμερα το χωριό μας.
Ο φόβος για την ελονοσία φαίνεται πως απέτρεπε τους ανθρώπους να ξαναγυρίσουν στο Παλιοχώρι, με αποτέλεσμα το αυτό να χαθεί σιγά-σιγά. Το πιθανότερο είναι πως τα οικοδομικά υλικά των περισσότερων σπιτιών (πιθανότατα και των ναών) επαναχρησιμοποιήθηκαν για το χτίσιμο του νέου χωριού, με αποτέλεσμα έλαχιστα ίχνη να απομείνουν.
Εντούτοις, σας προτείνω με την πρώτη ευκαιρία να κάνετε μια βόλτα στην περιοχή, να απολαύσετε τη θέα (που φτάνει ως τη θάλασσα) και πιθανώς να ανακαλύψετε και μόνοι σας στοιχεία για αυτή την άγνωστη πτυχή της τοπικής μας ιστορίας!


*Στη φωτογραφία άποψη της μιας πλαγιάς της Λάκκας, που σύμφωνα με την παράδοση εξασφάλιζε την οχυρότητα του χωριού.