Το μάζεμα της ελιάς

Μετά από μήνες απουσίας και ενώ μεσολάβησαν συνέδρια, εργασίες και εξετάσεις Proficiency να'μαι πάλι εδώ με καινούρια όρεξη (χωρίς να σημαίνει ότι οι υποχρεώσεις είναι τώρα λιγότερες)! Έχει ξεκινήσει το μάζεμα της ελιάς ήδη, οπότε σκέφτηκα ότι είναι μια καλή ευκαιρία να αναφερθούμε στην καλλιέργεια του δέντρου αυτού, που συντροφεύει τον ελληνικό πολιτισμό εδώ και τουλάχιστον 3.500 χρόνια, από την μυκηναϊκή εποχή, αν όχι νωρίτερα.
Στην περιοχή μας και γενικότερα στην Πελοπόννησο οι ρίζες της ελιάς που είχε κανείς στην κατοχή του εθεωρούντο (αν δεν θεωρούνται ακόμη) ένδειξη και κριτήριο κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου. Είναι χαρακτηριστικό, μάλιστα, πως ακόμη και σήμερα μπορείς να ακούσεις κάποιον να ρωτάει "Πόσες ρίζες έχεις;".
Η καλλιέργεια της ελιάς ξεκινά φυσικά με το φύτεμα, το οποίο μπορεί ενίοτε να παρακαμφθεί με τη διαδικασία του κεντρώματος. Το κέντρωμα γίνεται την άνοιξη είτε σε αγριελιές είτε σε ήμερα ελαιόδεντρα, αν η ποικιλία του παλιού δέντρου δεν θεωρείται παραγωγική. Χρησιμοποιούνται ως "κεντράδια" τρυφερά κλαδιά από την επιθυμητή ποικιλία, τα οποία τοποθετούνται ανάμεσα στη φλούδα και το ξύλο του δέντρου υποδοχέα, στην τομή που δημιουργείται στον κορμό του. Το σημείο της ένωσης δένεται σφιχτά και τυλίγεται με νάυλον, μέσα στο οποίο μπαίνει λίγο χώμα που συγκρατεί υγρασία και επιτρέπει έτσι να "πιάσει" το κεντράδι.
Η περιποίηση του λιοστασιού είναι λιτή, καθώς δεν χρειάζεται παρά μόνο η συλλογή των καρπών. Παλιότερα, αντί των συνθετικών λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται σήμερα, τοποθετούνταν στις ρίζες των δέντρων "φουσκιά", δηλαδή κοπριά ζώων, τα οποία έδιναν στο δέντρο δύναμη να παράγει και να κρατήσει τον καρπό.
Γύρω στα τέλη Νοεμβρίου αρχίζει, λοιπόν το μάζεμα: αφού στρωθούν τα λιόπανα κάτω από το δέντρο, κόβονται οι κλάρες (=τα κλαδιά) που φέρουν τον περισσότερο καρπό, καθώς αυτά δεν πρόκειται να ξανακαρπίσουν σύντομαι και συνεπώς είναι άχρηστα, ενώ ραβδίζονται πάνω στο δέντρο τα υπόλοιπα. Η ισορροπία ανάμεσα στα κλαδιά που αφαιρούνται και σε εκείνα που μένουν καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το πότε και πόσο θα ξανακαρπίσει η ελιά.
Το φρέσκο λάδι, πράσινο και όξινο, με γεύση και μυρωδιά πολύ έντονη, δοκιμάζεται αμέσως μετά την παραγωγή του, ανακατεμένο με λίγο λεμόνι και με καψαλιστό ψωμί! Κατά τη γνώμη μου, είναι από τις καλύτερες γεύσεις που μπορεί κανείς να δοκιμάσει!
Στην περιοχή μας απαντούν αρκετές διαφορετικές ποικιλίες, μεταξύ των οποίων η κορωνέικη, η κολλυρέικη,η τσαμπιδοελιά, η λαδολιά, η ματολιά. Από αυτές άλλες προορίζονται αποκλειστικά για λάδι(όπως η κορωνέικη, λόγω του μικρού καρπού της) και άλλες εξίσου για λάδι αλλά και για φάγωμα (όπως η χοντρή κολυρρέικη).

Ενόψει καλοκαιριού...

Φτάσαμε ήδη στις 19 Ιουνίου. Καλοκαίρι (αν και τις τελευταίες μέρες ο καιρός ούτε ξέρει τί κάνει, πότε βρέχοντας και πότε λιώνοντάς μας με τη ζέστη). Άραγε θα γεμίσει ξανά φέτος το χωριό μας από φωνές και γέλια, βόλτες και γλέντια από τους καλοκαιρινούς επισκέπτες; Δυστυχώς εγώ ακόμη είμαι στην Πάτρα, περιμένοντας ίσως για πρώτη φορά με τόση ανυπομονησία να ξαναέρθω για καλοκαίρι. Να απολαύσω την ξενοιασιά, τη φύση, τη θάλασσα της Ηλείας (αυτές οι θάλασσες της Αχαϊας δεν υποφέρονται από το κρύο).
Είναι αλήθεια πως συνειδητοποιούμε πολύ περισσότερο την ανάγκη μας να είμαστε σε επαφή με τον τόπο που γεννηθήκαμε όταν μεγαλώνουμε. Όσο είμαστε έφηβοι έχουμε την τάση να απομακρυνόμαστε, ίσως και δικαιολογημένα, αφού βρισκόμαστε πάνω στην προσπάθεια να διαμορφώσουμε δική μας ζωή, να ανεξαρτητοποιηθούμε, για να πάψουμε να έχουμε την ανάφγκη του γονέα και της ασφάλειας του πατρικού σπιτιού.
Πόσο απατηλό! Ευτυχώς η ανάγκη αυτή ποτέ δεν χάνεται. Έχει λεχθεί πως ο άνθρωπος που ξεχνάει από που ξεκίνησε, είναι σαν δέντρο που δεν έχει ρίζες. Δεν μπορώ να φανταστώ πως υπάρχει κάτι τέτοιο. Στα δάση (όσο υπήρχαν) του χωριού μας δεν είχα συναντήσει κάτι τέτοιο!
Καλό καλοκαίρι σε όλους!
Περάστε όσο καλύτερα μπορείτε! Γι'αυτό επισκεφτείτε και το χωριό, έστω για λίγο!

Μιά φορά κι έναν καιρό...

Τις προάλλες σκάλιζα τα βιβλία μου στο χωριό που είχα πάει για σαββατοκύριακο και τυχαία έπεσα πάνω στο βιβλίο, του οποίου το εξώφυλλο βλέπετε στην φωτογραφία!
Ανήκε στη γιαγιά μου και έχει εκδοθεί τη δεκαετία του 1950. Με ευκαιρία αυτό θυμήθηκα εκείνη την εικόνα την τόσο οικεία σε όλους, νομίζω, με τη γιαγιά καθισμένη αναπαυτικά στην καρέκλα της και τα εγγόνια της γύρω γύρω να ακούνε με το στόμα ανοιχτό! Τί παραμύθια να πρωτοθυμηθεί κανείς;Τους δώδεκα μήνες, τον Κοντορεβυθούλη, το γέρο με τη γρια και το γουρούνι, τη σουσουράδα; Ή τις ιστορίες του Χουχουλόγιωργα, του Γκιώνη, της Κουκουβάγιας, της Πούλιας και του Αυγερινού; Ιστορίες που κάνουν τη φύση να φαίνεται πιο ανθρώπινη, μέσα στα περιορισμένα μέτρα της δικής μας ιδιοσυγκρασίας.
Γιατί αν, για παράδειγμα, η Κουκουβάγια είναι η αδελφή του Κωνσταντή, που σηκώθηκε από το μνήμα για να την φέρει κοντά στη μάνα της που είχε απομείνει μόνη, δεν την βλέπεις πια σαν ένα κατά τα άλλα τρομακτικό πουλί. Και η φύση εξανθρωπίζεται και γίνεται ο φυσικός μας χώρος, τη θέση του οποίου τείνουν (αν δεν έχουν ήδη καταλάβει) τα τσιμέντα, τα πλαστικά φυτά και τα ζώα στα κλουβιά.
Και μέσα σε αυτό το χαμό που ζούμε όλοι, με το γενικό πρόβλημα της απαισιοδοξίας να πιέζει ακόμα και τα μικρά παιδιά (θυμάμαι ένα βράδυ που πήγα στις συγκεντρώσεις των Αγανακτισμένων στην πλατεία Γεωργίου που ένα κοριτσάκι πήρε το μικρόφωνο για να πει ότι εξαιτίας της κρίσης φέτος τρώει λιγότερα παγωτά από πέρυσι!!!), και με τα προσωπικά πρόβλήματα μας, χρειαζόμαστε σίγουρα λίγο παραμύθι. Λίγο παραμύθι για να πάρουμε δυνάμεις για ότι μας βρίσκει στη ζωή.

Η αγία Μαύρα και τα έθιμα της ημέρας

Της Αγίας Μαύρας σήμερα και πολλές δεισιδαιμονίες πρέπει να φυλαχτούν, αν δεν θέλει κανείς να βρεθεί προ εκπλήξεων...

Η Αγία Μαύρα τιμάται ιδιαίτερα στην περιοχή μας (συνήθως πολύ περισσότερο από το σύζυγό της, Τιμόθεο, η μνήμη των οποίων τιμάται στις 3 Μαϊου από κοινού). Στο ξωκλήσσι μας του Αγίου Αθανασίου θα θυμάστε όλοι την εικόνα της (η οποία συνοδεύει το σημερινό άρθρο). Για την ιστορία, η Αγία Μαύρα και ο σύζυγός της Τιμόθεος έζησαν στη Θηβαϊδα της Αιγύπτου και μαρτύρησαν δια σταυρικού θανάτου επί αυτοκράτορα Διοκλητιανού, περίπου το 300 μ.Χ.
Το όνομα της Αγίας, που θυμίζει το δυσοίωνο μαύρο χρώμα, φαίνεται να είναι η αιτία για το φόβο των ανθρώπων προς το πρόσωπό της. Τη σημερινή μέρα σχεδόν απαγορεύονται οι δουλειές, τόσο οι οικειακές, όσο και οι αγροτικές.
Θυμάμαι τις σχετικές διηγήσεις των γιαγιάδων μου : "μια νοικοκυρά έβαλε να πλύνει τέτοια μέρα και με το που βούταγε τα ρούχα, το νερό γινόταν κατάμαυρο και τα παράτησε στη μέση". Κάποιος άλλος που πήγε στη σταφίδα να ραντίσει, είδε πάνω στο δοχείο με το νερό δύο μαύρα φίδια κουλουριασμένα, οπότε παράτησε τη δουλειά πριν καν την ξεκινήσει.
Είτε πιστεύετε στις δεισιδαιμονίες αυτές είτε όχι, εύχομαι χρόνια πολλά και καλά!

Χρόνια πολλά!!!

Χαίρομαι που μέσα από αυτή τη μικρή σελίδα έχω την ευκαιρία να πω τα χρόνια πολλά σε όλους σας, όσο μακρυα και αν βρίσκεστε!
Εύχομαι στον καθένα ξεχωριστά υγεία, προσωπική ευτυχία και κάθε καλό, κυρίως δε ανάσταση ψυχής. Μπορεί ο κόσμος γύρω μας να δείχνει σημάδια γήρατος , αλλά η αγάπη και η χαρά που κρύβουμε εμείς στην καρδιά μας φαίνεται να είναι αρκετή για να μας κρατήσει ελπίζοντες.

Χρόνια πολλά λοιπόν!!!

Λαμπριάτικος Ψάλτης...

...εἰς ὅλους τοὺς ναοὺς παρουσιάζονται κατὰ τὰς ἡμέρας ταύτας πολλοὶ τέως ἄγνωστοι μουσόληπτοι, ἐκ τοῦ παραχρῆμα λαμπριάτικοι ψάλται, οὕτω καὶ ὁ γράφων, ἐνῶ, καθ᾿ ὅλον τὸν ἄλλον χρόνον σιωπᾶ, παρουσιάζεται δὶς τοῦ ἔτους οὗτος, τὰ Χριστούγεννα καὶ τὸ Πάσχα...

οὕτω καὶ ὁ γράφων...

...ὡς σκεύη κεραμέως...

Ἐξέδυσάν με τὰ ἱμάτιά μου, καὶ ἐνέδυσάν με χλαμύδα κοκκίνην, ἔθηκαν ἐπὶ τὴν κεφαλήν μου, στέφανον ἐξ ἀκανθῶν, καὶ ἐπὶ τὴν δεξιάν μου χεῖρα, ἔδωκαν κάλαμον, ἵνα συντρίψω αὐτούς, ὡς σκεύη κεραμέως.

Αντίθετα με εμάς, που, αν είχαμε την ευκαιρία, σίγουρα θα διαλύαμε αυτούς που μας βλάπτουν, δεν το έκανε.

Οίκος σοφίας...

Ἡ πανταιτία, καὶ παρεκτικὴ ζωῆς, ἡ ἄπειρος σοφία τοῦ Θεοῦ, ᾠκοδόμησε τὸν οἶκον ἑαυτῆς, ἁγνῆς ἐξ ἀπειράνδρου Μητρός· ναὸν γὰρ σωματικὸν περιθέμενος, ἐνδόξως, δεδόξασται, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν. (Μ.Τετάρτη, Ωδή Α΄)

Ἡ σοφία ᾠκοδόμησεν ἑαυτῇ οἴκον καὶ ὑπήρεισεν στύλους ἑπτά… (Παροιμίαι 9,1)

...ἐν τῷ παραδείσῳ ...

...ὧν (ποδῶν) ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν, κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη... (Τροπάριο της Κασσιανής).

...Καὶ ἤκουσαν τῆς φωνῆς Κυρίου τοῦ Θεοῦ περιπατοῦντος ἐν τῷ παραδείσῳ τὸ δειλινόν, καὶ ἐκρύβησαν ὅ τε Ἀδὰμ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἀπὸ προσώπου Κυρίου τοῦ Θεοῦ ἐν μέσῳ τοῦ ξύλου τοῦ παραδείσου... (Γένεσις 3.8)

Ἐν ταῖς λαμπρότησι τῶν Ἁγίων σου...

Ἐν ταῖς λαμπρότησι τῶν Ἁγίων σου, πῶς εἰσελεύσομαι ὁ ἀνάξιος; Ἐὰν γὰρ τολμήσω συνεισελθεῖν εἰς τὸν νυμφῶνα, ὁ χιτών με ἐλέγχει ὅτι οὐκ ἔστι τοῦ γάμου, καὶ δέσμιος ἐκβαλοῦμαι ὑπὸ τῶν ἀγγέλων. Καθάρισον, Κύριε, τὸν ῥύπον τῆς ψυχῆς μου καὶ σῶσόν με, ὡς φιλάνθρωπος.
Απόψε, λόγω της παραβολής των Δέκα Παρθένων, "της εκ του ιερού Ευαγγελίου", η εικόνα που κυριαρχεί στους ύμνους είναι αυτή του Νυμφώνα, δηλαδή της νυφικής εορτής, που συμβολίζει τον Παράδεισο.
Το παραπάνω τροπάριο είναι από τα ωραιότερα που ακούσαμε. Προϋποθέτει μία ατμόσφαιρα χαράς, στην οποία ο ομιλών (σύμβολο κάθε ανθρώπου) διστάζει να μπει, γιατί δεν έχει τα κατάλληλα ρούχα και φοβάται ότι οι φύλακες της εορτής, οι άγγελοι θα τον πετάξουν έξω.
Η παρομοίωση της κατάστασης της ψυχής με ρούχο είναι παλαιότατη. Μπορούμε να ανακαλέσουμε καταρχάς την εικόνα από την Αποκάλυψη του Ιωάννη, όπου οι ψυχές των δικαίων που βρίσκονται κάτω από το ουράνιο θυσιαστήριο περιγράφονται να φορούν λευκούς χιτώνες, λευκασμένους με το αίμα του Αρνίου.
Σκέψεις.....!!!

Ἔλαβον τὰ βαΐα τῶν φοινίκων καὶ ἐξῆλθον εἰς ὑπάντησιν αὐτῷ...

Κυριακή των Βαϊων σήμερα! Σε μια εβδομάδα ακριβώς Ανάσταση, με τη γνωστή ατμόσφαιρα της χαράς και της ευωχίας. Όμως μέχρι τότε μένουν εφτά μέρες. Λίγες στον αριθμό, οι μέγιστες, όμως, σε περιεχόμενο. Σήμερα στους ναούς μοιράζονται κλαδιά δάφνης (βαγιάς, όπως την ξέρουμε εμείς στο χωριό μας) σε ανάμνηση της υποδοχής του Χριστού στα Ιεροσόλυμα από το πλήθος, το ίδιο πλήθος που πέντε ημέρες μετά θα φώναζε με μανία "ἆρον ἆρον, σταύρωσον αὐτὸν". Ένα επίσης ωραίο έθιμο, που δεν έχω δει αλλού είναι η ανθοδέσμη από βάγια και άνθη που δίνεται σήμερα από τον ιερέα σε όποιο νιόπαντρο ζευγάρι υπάρχει στο χωριό, για να υπενθυμίσουν την ξεχωριστή χαρά τους.
Από το βράδυ η ατμόσφαιρα στους ναούς θα αλλάξει εντελώς, όταν οι μαύρες ποδιές θα καλύψουν τις εικόνες και τα θλιβερά τροπάρια θα αρχίσουν να ψάλλονται.
Χρόνια πολλά!

Του Λαζάρου

Οι μέρες του Πάσχα έφτασαν και φέτος. Από αύριο το κλίμα αλλάζει και γίνεται πιο συγκινητικό, περισσότερο κατανυκτικό αλλά και μεγαλοπρεπές. Όλες οι μέρες έχουν το δικό τους χαρακτήρα και μικρά έθιμα, για εμάς, που τα γνωρίζουμε ως μέρος της ζωής μας, δεδομένα, λαμβάβουν χώρα κάθε μέρα ξεχωριστά.
Σήμερα είναι το Σάββατο του Λαζάρου. Προτύπωση της Ανάστασης του ίδιου του Χριστού, όπως θα ακούσουμε αύριο στο απολυτίκιο της γιορτής των Βαϊων. Ισως να θυμάστε κάποιοι από εσάς αυτή τη μέρα τις μανάδες ή τις γιαγιάδες σας να σας λένε : "Μη λουστείς παιδάκι μου σήμερα γιατί θα τρέμει το κεφάλι σου σαν του Λαζάρου" !
Άγνωστη η προέλευση αυτής της δεισιδαιμονίας. Ωστόσο, υπάρχει και αντίδοτο : ρίχνουμε στο νερό με το οποίο πρόκειται να λουστούμε ένα μεταλλικό αντικείμενο, προφανώς για να είναι το κεφάλι σταθερό σαν το σίδερο και να μην τρέμει!
Καλή Μεγάλη Εβδομάδα!

Ο λόγος σε σας.....!!!

Σήμερα δεν πρόκειται να σας πω εγώ κάτι νέο!
Μόνο ότι είμαι πολύ χαρούμενος γιατί συνεχώς ακούω ότι όσα σας έχω πει ως τώρα σας είναι ευχάριιστα και ενδιαφέροντα, πολλές φορές και συγκινητικά. Χαίρομαι που με στηρίζεται σε αυτή την προσπάθεια να μοιραστώ μαζί σας τα ελάχιστα που ξέρω για αυτή τη μικρή γωνιά του κόσμου, αυτόν τον μικρό παράδεισο, που όμοιό του δεν θα βρούμε πουθενά, ακριβώς επειδή γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε σε αυτόν και διαμορφώσαμε με τις εικόνες του τις εικόνες που συνοδεύουν και θα συνοδεύουν πάντα την ψυχή μας στην πιο αγνή της πλευρά.
Σκέφτηκα, λοιπόν, αφενός επέιδή το αξίζετε και αφετέρου επειδή (για να πω την αλήθεια) έχω κι εγώ στερέψει από ιδέες, να σας δώσω την ευκαιρία να διαλέξετε εσείς μερικά από τα θέματα που θα συζητήσουμε προσεχώς!
Σας προσκαλώ, λοιπόν, να μου προτείνετε είτε αναρτώντας σχόλια στην παρούσα ανάρτηση, είτε στέλνοντας μου τις ιδέες σας στην ηλεκτρονική μου διεύθυνση ( karampelass@yahoo.com ). Όσο περισσότερες προτάσεις τόσο καλύτερα! Και μην διστάσετε να προτείνετε ο,τιδήποτε : γεγονότα, πρόσωπα, ιστορίες, ακόμη και κουτσομπολιά του παρελθόντος για τα οποία έχεττε απορίες και θέλετε να μάθετε!
Να είστε σίγουροι και σίγουρες ότι καμία πρόταση δεν θα αγνοηθεί!
Περιμένω με χάρα τις ιδέες σας!
ΜΗΝ ΜΕ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΕΤΕ!!!

Μπρούμα και Παλιοχώρι.

Μάλλον πιστέψατε ότι τα παράτησα ε;
Αμ δε! Θα σας βασανίσω για καιρό ακόμα!
Αποφάσισα σήμερα να σας πω λίγα στοιχεία για ένα κομμάτι της ιστορίας του χωριού μας σε γενικές γραμμές άγνωστο. Αναφέρομαι στο Παλιοχώρι, όπως ίσως το ξέρετε μέσω του τοπωνυμίου που παραδόθηκε ως τις μέρες μας μέσω της προφορικής παράδοσης. Πρόκειται για το χωριό μας κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. λόγω της αρχαιολατρείας που έχει καταλάβει την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια κυρίως, συνήθως αδιαφορούμε για ο,τιδήποτε ακολουθεί τη δόξα του Χρυσού αιώνα. Σκεφτείτε απλά (και απορείστε) πως η γνώση και η αγάπη μας για την ιστορία μας σταματά στον Αριστοτέλη, δηλαδή στον 4ο αι. π.Χ. Δεν έχω συναντήσει πολλούς που να αισθάνονται περήφανοι για τον Μέγα Κωνσταντίνο, για τον Ιουστινιανό ή έστω για τον Κωνσταντίνο ΙΑ Παλαιολόγο. Αντιθέτως, τους θεωρούμε δείγματα μιας εποχής παρακμής και σκοταδισμού. Θυμηθείτε, όμως, αφενός πως μέσω αυτών παραλάβαμε εμείς την αρχαία μας κληρονομιά. Χάρη σε εκείνους τους σκοταδιστές καλόγηρους, που αφιέρωναν ώρες αντιγράφοντας το έργο των αρχαίων συγγραφέων. Αλλά ακόμα κι αν έχουμε πολλά λάθη να τους αποδώσουμε, ας αναλογιστούμε πρώτα με ποιόν τρόπο εμείς οι σύγχρονοι, "πολιτισμένοι" άνθρωποι αντιμετωπίσαμε το έργο ακόμα και συγχρόνων μας.
Αρκετά, όμως, με αυτά! Για άλλο θέμα ξεκινήσαμε!
Το χωριό μας,λοιπόν, όπως ίσως θα έχετε ακούσει από τους παππούδες σας, την εποχή της Τουρκοκρατίας, βρισκόταν πάνω στο βουνό, στην περιοχή που σήμερα αποκαλούμε "Παλιοχώρι". Πρόκειται για σχετικά οχυρή τοποθεσία, αφού από τις τρείς πλευρές περιβάλλεται από γκρεμό, ενώ η μόνη είσοδος, από την ανατολική πλευρά, φαίνεται ότι μπορεί να φυλαχτεί εύκολα. Αν δεν έχει καμία ιστορική βάση η παράδοση, σύμφωνα με την οποία οι Τούρκοι δεν έμπαιναν ποτέ στο χωριό για την είσπραξη των φόρων αλλά αντίθετα οι χωριανοί κατέβαιναν στην πεδιάδα για να τους παραλάβουν, ίσως προέκυψε από την οχυρή θέση του χωριού. Μάλιστα, υπάρχει και η εκδοχή, σύμφωνα με την οποία οι κάτοικοι του χωριού είναι εκείνοι που είχαν δημιουργήσει τον γκρεμό, σκάβοντας τις τρεις πλευρές και δημιουργώντας πεζούλες, "σκαλιά", από τις οποίες και το τοπωνύμιο "Σκαλί".
Θα αναρωτιέστε, ίσως, πώς γνωρίζουμε την ύπαρξη και τη θέση αυτού του χωριού. Εκτός, λοιπόν, από την προφορική παράδοση, η οποία, άσχετα από τις όποιες ανακρίβειες δημιουργεί, διασώζει πολύτιμες πληροφορίες, διαθέτουμε την βενετική απογραφή πληθυσμών του 1700, που διενεργήθηκε υπό την επίβλεψη του βενετού προνοητή Francesco Grimani. Σύμφωνα με αυτήν, το έτος εκείνο το χωριό Brumma αριθμούσε 53 άτομα, 25 άνδρες και 28 γυναίκες, κατανεμημένους σε ηλικιακές ομάδες. Είναι η πρώτη και ίσως μοναδική απόγραφή του πληθυσμού του χωριού, καθώς η επόμενη σωζόμενη (από το Γάλλο στρατηγό Maison to 1828) ίσως παραδίδει τον πληθυσμό του νέου χωριού, στη σημερινή του θέση.
Εκτός, όμως, από την συγκεριμένη απογραφή διαθέτουμε πλήθος από υπολείμματα κατοίκησης. Συχνά έρχονται στο φως οικοδομικά υλικά, θεμέλια οικειών και φυσικά ίχνη από τους τρεις ναούς του χωριού, τον Αϊ-Νικόλα, τον Αϊ-Γιάννη και τον Αϊ-Γιώργη. Μάλιστα, πάνω στον παλιό Αϊ-Νικόλα έχει χτιστεί νέος ναός από τους κατοίκους του Λαντζοϊου.
Από τους τρείς αυτούς ναούς σώζονται (για πόσο ακόμα δεν το ξέρω βέβαια) μερικές φορητές εικόνες, στην πλειοψηφία τους μεταβυζαντινής τέχνης. Πολλές από αυτές φαίνεται να έχουν δημιουργηθεί από τον ίδιο αγιογράφο, γεγονός που αποδεικνύει πως ανήκουν στον ίδιο ναό.
Δυστυχώς, το χωριό αυτό το περίμενε άσχημο τέλος. Η παράδοση λέει πως ο πληθυσμός του προσβλήθηκε από επιδημία ελονοσίας. Μάλιστα, ήταν τόσο σοβαρή η έκταση της ασθένειας, που απέμειναν μόνο τρεις οικογένειες. Αυτοί οι λίγοι άνθρωποι απέμειναν να συνεχίσουν την πορεία του χωριού. Αποφάσισαν, λοιπόν, να φύγουν από το χώρο εκείνο, που λόγω των πολλών πηγών προσείλκυε τα κουνούπια, την αιτία της αρρώστιας, και να μετεγκατασταθούν στη θέση που βρίσκεται σήμερα το χωριό μας.
Ο φόβος για την ελονοσία φαίνεται πως απέτρεπε τους ανθρώπους να ξαναγυρίσουν στο Παλιοχώρι, με αποτέλεσμα το αυτό να χαθεί σιγά-σιγά. Το πιθανότερο είναι πως τα οικοδομικά υλικά των περισσότερων σπιτιών (πιθανότατα και των ναών) επαναχρησιμοποιήθηκαν για το χτίσιμο του νέου χωριού, με αποτέλεσμα έλαχιστα ίχνη να απομείνουν.
Εντούτοις, σας προτείνω με την πρώτη ευκαιρία να κάνετε μια βόλτα στην περιοχή, να απολαύσετε τη θέα (που φτάνει ως τη θάλασσα) και πιθανώς να ανακαλύψετε και μόνοι σας στοιχεία για αυτή την άγνωστη πτυχή της τοπικής μας ιστορίας!


*Στη φωτογραφία άποψη της μιας πλαγιάς της Λάκκας, που σύμφωνα με την παράδοση εξασφάλιζε την οχυρότητα του χωριού.

Καλό τσίκνισμα...

Σας είχα υποσχεθεί την προηγούμενη εβδομάδα ότι θα σας πω για την διαδικασία του παστώματος του χοιρινού, που στα χωριά της περιοχής μας είναι το κεντρικό γεγονός της Τσικνοπέμπτης! Πιθανώς θα ξέρετε ότι η μέρα αυτή ξεκίνησε όχι από το ψήσιμο της μπροζόλας (άλλωστε θα ήταν παράλογο μια συγκεκριμένη μέρα του χρόνου να οριστεί για να ψήνουμε απλά κρέας), αλλά από το "λιώσιμο" του χοιρινού.
Όπως σας είχα πει και στο προηγούμενο άρθρο, το πάστωμα ξεκινάει την αμέσως επόμενη μέρα από το σφάξιμο, δηλαδή την προηγούμενη απο την Τσικνοπέμπτη Παρασκευή. Το κρέας είναι αλατισμένο εδώ και 7 μέρες, έχει αποβάλλει το αίμα και τα υγρά του και παραμένει μέσα στην καλάθα.
Πρωί-πρωί, λοιπόν, την Τσικνοπέμπτη οι νυκοκυραίοι ανάβουν φωτιά στα καζάνια με το νερό και αφού τινάξουν το κρέας από το παραπανίσιο αλάτι το βράζουν μέχρι να μαλακώσει.Ομοίως και όλα τα υπόλοιπα μέρη του χοιρινού που προορίζονται για παστό : εντόσθια, πόδια και πέτσες.
Το βρασμένο κρέας ξεκοκκαλίζεται και κόβεται σε "ρόδουλα", δηλαδή σχετικά μεγάλα κομμάτια. Τα εντόσθια ψιλοκόβονται, τα πόδια τεμαχίζονται σε μικρότερα κομμάτια, όπως και οι πέτσες. Το λίπος που βρισκόταν κάτω από τις πέτσες αφαιρείται και κόβεται σε μικρά κομμάτια.
Τα κομμάτια αυτά του λίπους τοποθετούνται τώρα σε καθαρό καζάνι και τηγανίζονται προκειμένου να λιώσουν και να βγάλουν το λίπος που θα καλύψει το παστό. Τα τηγανισμένα κομμάτια του λίπους λέγονται "τσίγκανα" και παλιότερα φυλάσσονταν μαζί με το παστό, για να ρίχνονται σε "καυτό τραχανά" (τραζανά νερόβραστο στον οποίο προστίθεται λιωμένο λίπος ή λάδι).
Όταν γίνουν τα "τσίγκανα" σειρά έχει το τηγάνισμα του κρέατος, που πρέπει να γίνει με επιμέλεια, ώστε να μην μείνει ίχνος υγρασίας, που είναι ο χειρότερος εχθρός του παστού. Ακολουθούν οι πέτσες ή "σγόρτσες" και τελευταία τα εντόσθια. Κάθε τηγανιά σβήνεται με κρασί και φλούδα πορτοκαλιού.
Όταν η διαδικασία έχει τελειώσει, το παστό αφήνεται να κρυώσει. Πριν μπει σε "λαϊνες" (πήλινα δοχεία) ή "λάτες" (τενεκέδες), όπου φυλάσσεται όλο το χρόνο, διαλύεται στο λίπος που το καλύπτει κανέλλα και γαρύφαλλο για τη μυρωδιά.
Ελπίζω να καταλάβατε τη διαδικασία ώστε στην απίθανη περίπτωση που θα θελήσετε να φτιάξετε μόνοι σας παστό, να είστε σε θέση να το κάνετε.
Χρόνια πολλά και καλά να περάσετε!!!

Χοιροσφάγια

Όπως πιθανώς θα ξέρετε, η μεθεπόμενη Πέμπτη είναι Τσικνοπέμπτη : Αυτό το γνωστό έθιμο του ψησίματος χοιρινού, σε τέτοια μάλιστα κλίμακα που η τσίκνα κατακλυζει τα πάντα (από εκεί και η ονομασία της μέρας).
Για να υπάρχει, όμως, διαθέσιμο χοιρινό για ψήσιμο, θα πρέπει να έχει σφαχτεί πρώτα! Αυτό κανονικά συμβαίνει μία ακριβώς εβδομάδα πριν την Τσικνοπέμπτη, δηλαδή για φέτος την ερχόμενη Πέμπτη 24 Φεβρουαρίου.
Όσοι είστε από το χωριό ξέρετε τη διαδικασία : παλαιότερα συνήθιζαν να μαζεύονται παρέες που αναλάμβαναν να σφάξουν τα γουρούνια του χωριού. Ξεκινούσαν από νωρίς το πρωί και από σπίτι σε σπίτι τελείωναν πολλές φορές και το βράδυ. Το γουρούνι έπρεπε να σφαχτεί, να μαδηθεί και να ξεκοιλιαστεί. Συνήθως τη μέρα αυτή δεν έψηναν από το κρέας του, παρά μόνο τον "καρούτζο", δηλαδή τον οισοφάγο του, μάλλον επειδή ήταν το μέρος που αποκαλυπτόταν με το σφάξιμο.
Αφού έμενε μια μέρα κρεμασμένο για να σιτέψει, την Παρασκευή το "ξεφέρτσαζαν", δηλαδή του αφαιρούσαν την πέτσα, το λιάνιζαν και το αλάτιζαν για να γίνει παστό (ο σκοπός όλης της διαδικασίας ήταν το παστό, αφού το κρέας δεν μπορούσε να διατηρηθεί με άλλο τρόπο). Το αλατισμένο κρέας τοποθετείτο σε μεγάλες καλάθες για να μπορεί να στραγγίζει. Εκεί έμενε μέχρι την Τσικνοπέμπτη που άρχιζε το "λιώσιμο", δηλαδή η διαδικασία του παστώματος.
Το σφάξιμο των γουρουνιών ήταν από τις γιορτές του χρόνου, αφού παρείχε ευκαιρία για φαγητό, ποτό και διασκέδαση. Η κούραση της διαδικασίας δεν μετράει σε τέτοιες περιστάσεις!
Τις επόμενες μέρες θα επιστρέψω με νέο άρθρο για το "λιώσιμο"!

" Έρχεται ο τουρλόπαπας με την αγιαστήρα του...."

Μπορείτε να ησυχάσετε πλέον! Από αύριο οι καλικάντζαροι μας αφήνουν ξανά στην ησυχία μας μέχρι τα επόμενα Χριστούγεννα. Ο αγιασμός δεν τους αρέσει και ιδιαίτερα, οπότε προτιμούν τα έγκατα της Γης από τη συνάντηση με τον παπά!
Μας επισκέφτηκαν την παραμονή των Χριστουγέννων και έμειναν μαζί μας κάνοντας κάθε λογής ζημιά! Οι παλιοί πίστευαν ότι ανακατεύουν τις στάχτες του τζακιού (πολλές φορές κατουρούν και σβήνουν τη φωτιά), ενώ βρωμίζουν το νερό που υπάρχει μέσα στο σπίτι και τα χριστουγεννιάτικα γλυκά!
Μόλις αντιληφθούν ότι φτάνει η ώρα της Πρωτάγιασης, δηλαδή της παραμονής των Φώτων, κατά την οποία οι ιερείς περιδιαβαίνουν όλα τα σπίτια του χωριού, αγιάζοντας και ξορκίζοντας το κακό, σπεύδουν να φύγουν φωνάζοντας:

Πάμετε να φύγουμε,
παρακάτου σμίγουμε!
Έρχετ' ο τουρλόπαπας
με την αγιαστήρα του
και με τη βρεχτήρα του!
Θα μας κάνει τάλια-τάλια,
θα μας ρίξει στα λαγκάδια,
θα μας φάνε τα κουτάβια!

Εγώ πάντως δεν είχα ποτέ την τιμή να συναντήσω έναν Καλικάντζαρο!!! Ίσως καλύτερα!!!