Τρίτη 28 Οκτωβρίου 2014

Γιατί τιμούμε τους πεσόντες στους εθνικούς αγώνες;

Οι ανθρώπινες κοινωνίες από τα αρχαία χρόνια συνηθίζουν να αποδίδουν τιμή σε εκείνα τα μέλη τους, που σε κρίσιμες στιγμές της ιστορίας του έθνους επέδειξαν αυταπάρνηση και δέχτηκαν να θυσιάσουν την ζωή τους για χάρη της πατρίδας. Την ίδια τιμή συνεχίζουμε να αποδίδουμε κι εμείς και μάλιστα με μεγαλύτερη συγκίνηση για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, καθώς οι άνθρωποι τους οποίους θυμόμαστε σήμερα δεν απέχουν πολύ χρονικά από εμάς – ίσως, μάλιστα, οι γεροντότεροι να τους γνώριζαν κιόλας.
Για ποιόν λόγο, όμως, νιώθουμε την ανάγκη να τιμήσουμε τους πεσόντες; Γιατί νιώθουμε συγκίνηση και υπερηφάνεια όταν συγκεντρωνόμαστε προς τιμήν τους;
Ο πρώτος λόγος είναι ίσως η αυταπάρνησή τους. Είναι, νομίζω, δύσκολο να μείνει κάποιος ασυγκίνητος μπροστά στην εκούσια θυσία της ζωής ενός ανθρώπου. Ιδιαίτερα σε κοινωνίες και εποχές όπως η δική μας, όπου το ατομικό συμφέρον προηγείται του συλλογικού, το να δεχτεί κάποιος να δώσει την ζωή του για όλους τους υπόλοιπους φαντάζει εξωπραγματικό. Για τον λόγο αυτό, επειδή δηλαδή οι άνθρωποι αυτοί ξεπέρασαν τον μέσο όρο της κοινωνίας στην οποία ανήκαν, χαρακτηρίζονται ήρωες και δέχονται τιμές.
Εξίσου σημαντικός λόγος είναι και ο θαυμασμός μας για τον σκοπό της θυσίας των ανθρώπων αυτών. Η φράση ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἐστιῶν που χρησιμοποιούσαν οι Αρχαίοι Έλληνες δηλώνει ακριβώς ότι ο εκούσιος θάνατος των ανθρώπων αυτών έχει σκοπό να προστατεύσει το σπίτι τους και τα ιερά τους, δηλαδή τα αγαπημένα τους πρόσωπα και τους ιερούς τους χώρους. Με άλλα λόγια, ο θάνατός τους στοχεύει στην διάσωση της ηθικής, πνευματικής και υλικής κληρονομιάς μας, ώστε αυτή να μπορέσει να παραδοθεί στις επόμενες γενιές και κυρίως σε συνθήκες ελευθερίας.
Η ελευθερία αυτή είναι και ο τελευταίος αλλά βασικότερος ίσως λόγος της απόδοσης τιμής στους πεσόντες. Αποτελεί κοινή πεποίθηση όλων μας ότι η ελευθερία και τα οφέλη της, που απολαμβάνουμε εμείς, είναι αποτέλεσμα των αγώνων και των θυσιών των προγόνων μας. Είναι η πρώτη σκέψη που κάνουμε αν ερωτηθούμε «γιατί τιμούμε τις εθνικές επετείους;». Πράγματι, η αυτοθυσία των προγόνων μας είναι ο βασικότερος παράγοντας που συνετέλεσε στο να αλλάξει η πορεία της ιστορίας και να καταφέρει ο λαός μας να κερδίσει ή να διατηρήσει την ελευθερία του, όταν όλες οι συνθήκες ήταν αντίθετες. Υπό μία έννοια, λοιπόν, η όποια υλική ή πνευματική κατάκτηση μιας εποχής έχει ως βάση της τις θυσίες των ανθρώπων περασμένων εποχών.
Είναι, επομένως, φανερό ότι η παρουσία μας και η συμμετοχή μας σε οποιαδήποτε τιμητική εκδήλωση για τους πεσόντες προγόνους μας δεν είναι ούτε έθιμο ούτε συνήθεια. Είναι η υποχρέωσή μας να διατηρήσουμε και να τιμήσουμε την μνήμη όσων αγωνίστηκαν ή και πέθαναν στο αλβανικό μέτωπο ή σε άλλους αγώνες σκεπτόμενοι τις γενιές που θα έρθουν, δηλαδή εμάς.

(Εκφωνήθηκε σήμερα κατά την επιμνημόσυνη δέηση στο ηρώο του χωριού. Ευχαριστώ όσους είχαν την ιδέα)