Τετάρτη 24 Μαρτίου 2010

Η αρχαία Ηράκλεια στο Πουρνάρι????????!!!!!!!!!!

Όταν ο Στράβων, πριν από 2.500 χρόνια έλεγε ότι "οι νεότεροι σε πολλά καινοτομούν" μάλλον προφητικά μιλούσε, αφού κάθε τόσο όλο και κάποιος βρίσκεται να μας πει και κάτι καινούριο και αστήρικτο!
Πιο παλιά είχαμε το θέμα των ιαματικών πηγών και το εάν βρίσκονταν στο χωριό μας ή στο Πουρνάρι.Τώρα φαίνεται ότι το ζήτημα προχωράει κι άλλο και κάποιοι θέλουν να υποστηρίξουν ότι και η αρχαία Ηράκλεια βρισκόταν στο σημερινό γειτονικό μας χωριό. Κι αν για τις πηγές
ίσως δεν μπορεί να αποφανθεί κανείς με ακρίβεια, εφόσον συγκεκριμένες πληροφορίες δεν υπάρχουν, το ζήτημα της θέσης της αρχαίας πόλης είναι ξεκάθαρο. Επειδή, λοιπόν, όπως έλεγαν οι Ρωμαίοι, "verba volant,scripta manent" (τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν), ορίστε οι βασικές αποδείξεις της ορθότητας του ισχυρισμού μας μέσα από τη βιβλιογραφία:
1. Οι αποστάσεις που δίνουν οι αρχαίοι περιηγητές αντιστοιχούν ακριβώς στην επικρατέστερη τοποθεσία, δηλαδή στη θέση Ταρλάς της σημερινής Ηράκλειας: ο Στράβων δίνει 40 στάδια (6280 μέτρα) και ο Παυσανίας 50 στάδια (7850 μ.). Η απόσταση που παραδίδει ο Στράβων είναι μεν μικρότερη αλλά και πάλι πλησιάζει περισσότερο στον Ταρλά, παρά σε οποιοδήποτε μέρος του Πουρναρίου.
2. Όλοι οι φράγκικοι χάρτες του Μεσσαίωνα τοποθετούν την αρχαία Ηράκλεια στα αριστερά του ποταμού Κυθηρίου (του μικρού ρέματος ανάμεσα στην Ηράκλεια και το Πουρνάρι),δηλαδή προς την πλευρά του Σμίλα, στα όρια του σημερινού χωριού. Σημειωτέον ότι οι ίδιοι χάρτες τοποθετούν και το ιερό των Ιωνιάδων Νυμφών στην ίδια θέση.
3. Γερμανικός χάρτης του 1880 ακολουθεί ακριβώς την ίδια λογική με τους φράγκικους, αναγράφοντας δίπλα στο όνομα Bruma τις λέξεις Herakleia και Ioniarum Nymphorum.... (Ηράκλεια και <ιερό> των Ιωνιάδων Νυμφών). Επιπλέον, στο δρόμο προς την Ολυμπία σημειώνει, ξεκινώντας κάτω από το Bruma: von Herakleia bis nach Olympia...50 st. (Η Ηράκλεια απέχει από την Ολυμπία 50 στάδια), ακολουθώντας ως ορθότερη τη μέτρηση του Παυσανία.
4. Ο σύγχρονος περιηγητής των αρχών του 20ου αιώνα Γεώργιος Παπανδρέου στο έργο του "Η Ηλεία δια μέσου των αιώνων" δέχεται ως ορθή θέση της αρχαίας Ηράκλειας την τοποθεσία Ταρλάς καθώς και τη Βρωμόβρυση ως θέση του Νυμφαίου των Ιωνιάδων (σελ.127).
5. Η σχολιασμένη έκδοση του έργου του Παυσανία από τον Ν. Παπαχατζή μέσω της Ακαδημίας Αθηνών, που θεωρείται και η πλέον άρτια, δέχεται επίσης, τη σημερινή Ηράκλεια ωε ορθή θέση της αρχαίας, στηριζόμενη, μάλιστα, στην απόσταση που δίνει ο Παυσανίας (σελ. 392).
Κι αν όλα αυτά τα στοιχεία δεν είναι αρκετά, μιλούν ακόμη και τα ευρήματα στα όρια του χωριού: οι αρχαίοι τάφοι που έχουν αποκαλφθεί κατά καιρούς, τα κτίρια που ήρθαν στο φως τη δεκαετία του 1970, κατά την εγκατάσταση του αρδευτικού δικτύου αλλά ξανακαλύφθηκαν από το φόβο για τη εξαγορά των περιουσιών απο τη Χούντα, η πιθανή θέση του νεκροταφείου της αρχαίας Ηράκλειας στη θέση Κιούπι, και τόσα άλλα ευρήματα που δεν γίνονται πολλές φορές γνωστά για ποικίλους λόγους.
Ας αφήσουμε, λοιπόν την αρχαία Ηράκλεια εκεί που βρίσκεται εδώ και 2.500 χρόνια και ας μην της αλλάζουμε θέση κατά τις τοπικιστικές μας προτιμήσεις. Εξάλλου, ό,τι και να γίνει η ιστορική αλήθεια αποκαλύπτεται πάντοτε μέσω των τεκμηρίων της, που για την περίπτωσή μας φωνάζουν (δεν μιλούν απλώς) υπέρ του χωριού μας.

Τετάρτη 3 Μαρτίου 2010

Μια μικρή εισαγωγή ιστορίας...για να ξέρουμε τί λέμε!


Μπορεί σε κάποιους να φαίνεται υπερβολικό ή περιττό να πούμε ότι το χωριό μας έχει ιδιαίτερη ιστορία στην περιοχή. Για όποιον, όμως, την έχει υπόψη του, έστω και σε γενικές γραμμές από ό, τι έχει ακούσει από παππούδες, αυτό είναι δεδομένο.
Πραγματικά, μπορεί να μην είχαμε σπουδαίους οπλαρχηγούς, ιστορικά πρόσωπα και μεγάλους ευεργέτες, όπως ίσως θα έτρεχε να διακηρύξει το Πελόπιο, ούτε να υπήρξαμε ποτέ κεφαλοχώρι, όπως το Χελιδόνι, αλλά έχουμε μια ιστορική πορεία από την αρχαιότητα ως σήμερα, ίσως όχι αδιάλειπτη, αλλά που σίγουρα καλύπτει πολλούς αιώνες.
Η πορεία ξεκινάει από την αρχαία Ηράκλεια, εξ ου και το σημερινό όνομα. Πρόκειται (όπως μας πληροφορούν ο Παυσανίας και ο Στράβων) για πόλη αρχικά και κωμόπολη του κράτους της αρχαίας Ήλιδας, που απείχε από το ιερό της Ολυμπίας περίπου 50 στάδια, δηλαδή γύρω στα 7,5 χιλιόμετρα. Ιδιαίτερα σημαντική την καθιστούσε το ιερό των Ιωνιάδων Νυμφών, μια ιαματική πηγή, πιθανώς περισσότερο αποτελεσματική στη θεραπεία εγκαυμάτων ("καύματα"). Η πόλη αυτή θα πρέπει να εγκαταλείφθηκε μετά τους ρωμαϊκούς χρόνους, αφού κατάλοιπα ρωμαϊκών κτισμάτων εμφανίζονται σε χωράφια κάθε φορά που αρχίζει το όργωμα!
Επόμενη στάση στη ιστορία ο Μεσαίωνας, οπότε συναντάμε ένα χωριό με το όνομα Μπρούμα σε φράγκικες απογραφές ήδη από το 1700 (απογραφή Grimani). Τα τοπωνύμια, που διασώζουν καλυμμένες ιστορικές μαρτυρίες, δείχνουν ότι αυτό το χωριό βρισκόταν στη σημερινή τοποθεσία "Παλιοχώρι". Η παράδοση λέει ότι εγκαταλείφθηκε εξαιτίας μιας επιδημίας ελονοσίας, που αποδεκάτισε τον πληθυσμό του, και έτσι μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση.
Μπρούμα παρέμεινε μέχρι και το 1915, οπότε μετονομάστηκε σε Ηράκλεια, προφανώς στο πλαίσιο του εξελληνισμού των ελληνικών τοπωνυμίων.
Αυτό το μικρό χωριό έχει ''βγάλει'' τουλάχιστον 4 ιερείς, καθηγητές και δασκάλους και έχει συμβάλλει στους εθνικούς αγώνες ακόμη και με νεκρούς. Κάποιοι από αυτούς πιθανόν και να ανήκουν στην οικογένειά σας!
Μπορεί αυτή η συνοπτική παρουσίαση να μην δείχνει ακριβώς τη σημασία της πορείας, αλλά τουλάχιστον αποκαλύπτει το εύρος των προς έρευνα ζητημάτων. Δουλειά υπάρχει, όρεξη να υπάρχει!
Περιμένω συμπληρώσεις ή υποδείξεις!